Staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering en Koninkrijksrelaties) wil met zijn nog te verschijnen Nederlandse Digitaliseringsstrategie toewerken naar een digitaal huis van Thorbecke. Szabó informeerde de Tweede Kamer in zijn startbrief Digitalisering over de nieuwe Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) waaraan hij momenteel werkt. Szabó benadrukt in de startbrief de noodzaak van een meer integrale aanpak van digitalisering binnen de overheid, met als doel betere dienstverlening aan burgers en ondernemers.
De Nederlandse Digitaliseringsstrategie, die binnenkort wordt gepubliceerd, moet de verschillende overheidslagen in Nederland in staat stellen om gezamenlijk te werken aan de integrale opgaven op het gebied van digitalisering. De klassieke rolverdeling tussen overheden zorgt niet zelden voor knelpunten in digitale overheidsdienstverlening, en daar is de burger de dupe van. “Mensen op straat zien namelijk niet het klassieke huis van Thorbecke met het Rijk en zijn departementen, de gemeenten, de provincies, waterschappen en publieke dienstverleners als aparte lagen met hun eigen autonomie; zij zien dé overheid.”
De overheid als één geheel
En juist de mensen op straat moeten het uitgangspunt zijn bij alles wat we als overheid aan digitale technologie gebruiken. Daarom is het essentieel dat de overheid als één geheel opereert op het gebied van digitalisering, met een gezamenlijke visie en aanpak. Dit vereist meer samenwerking en afstemming tussen de verschillende bestuurslagen. “We moeten burgers en ondernemers meer als één overheid kunnen bedienen,” aldus Szabó, “en hen bijvoorbeeld niet steeds vragen om opnieuw gegevens aan te leveren.”
De staatssecretaris is van mening dat in het verleden te veel is gedacht vanuit het digitaliseren van individuele processen binnen elke overheidslaag, in plaats van het herzien van het gehele proces. Het doel is om het ‘Huis van Thorbecke’ te digitaliseren. In het wetgevingsoverleg Digitalisering enkele dagen na publicatie van de startbrief zei Szabó daar nog iets meer over: “We hebben eigenlijk nog een stenen huis van Thorbecke, ook als het gaat om digitalisering, en ik wil dat virtueel maken. In plaats van streepjes en steentjes wil ik van die dotted lines hebben, want alles is virtueel.”
Geen bureaucratisch circus
Het uitgangspunt van de NDS zal zijn: geen bureaucratisch circus, maximaal tien kantjes, vijf tot zeven prioriteiten, en zo veel mogelijk gebruik maken van de rapporten die er al liggen. Staatssecretaris Szabó hield zich twintig jaar geleden als lid van de Tweede Kamer al bezig met digitalisering van de overheid en verwees in het hierboven genoemde wetgevingsoverleg ook al naar een document van onder anderen Arthur Docters van Leeuwen en Arre Zuurmond van twintig jaar geleden als startpunt van de digitalisering van de overheid. Szabó wil daarop voortborduren.
De staatssecretaris benadrukt het belang van brede betrokkenheid en interbestuurlijke samenwerking bij de totstandkoming van zijn Digitaliseringsstrategie. Naast samenwerking met andere departementen, waaronder Economische Zaken en Justitie en Veiligheid, is er ook nadrukkelijke aandacht voor de inbreng van wetenschap, ondernemers, burgers, politiek en het maatschappelijk middenveld.
Heldere prioriteiten
De NDS zal zich richten op een paar inhoudelijke prioriteiten. De staatssecretaris heeft die prioriteiten in zijn startbrief nog niet op een rijtje gezet, maar vermeldde wel vast de volgende thema’s:
Digitale dienstverlening: over het verbeteren van de digitale communicatie tussen burgers en bedrijven en de overheid.
Kunstmatige intelligentie (AI): over toepassingen en kaders voor het gebruik van AI binnen de overheid.
Cloud: over de inzet van cloudtechnologie door de overheid.
Datagedreven werken: over verantwoord gebruik van data en het bevorderen van datagedreven werken door de overheid.
De definitieve versie van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie wordt in het voorjaar aan de Tweede Kamer aangeboden, naar verwachting eind Q1 of begin Q2 2025. Intussen doet de Tweede Kamer zelf een stap naar voren met eigen digitaliseringsplannen, die nog voor de presentatie van de NDS in een initiatiefnota moeten worden ingediend in de Kamer. Idealiter kan staatssecretaris Szabó daaruit dan nog plannen meenemen in zijn strategie.
Bestrijd ‘loketmoeheid’ met mensgerichte dienstverlening
