Iedereen moet veilig en vertrouwd kunnen meedoen in de digitale samenleving. Dat is een van de speerpunten van het (demissionaire) kabinet, zo bleek uit de Troonrede op Prinsjesdag en de daaropvolgende publicatie van de Rijksbegroting. Digitalisering en kunstmatige intelligentie bieden kansen op het gebied van werk, gezondheidszorg, onderwijs en de economie. Het kabinet erkent ook de bijkomende risico’s, maar wil significante stappen ondernemen om mensen te helpen digitale vaardigheden te verwerven. Wat kunnen we op het vlak van de digitale overheid concluderen uit de kersverse Rijksbegroting voor 2024?
De burger in de digitale samenleving “Een verrijking voor de maatschappij”, zo wordt in de begroting Binnenlandse Zaken verwezen naar digitalisering: het maakt het leven aangenamer. Mede daarom wil het kabinet de digitale samenleving toegankelijker maken voor alle burgers en tegelijkertijd negatieve neveneffecten aanpakken. Samen met medeoverheden werkt het kabinet verder aan de vorig jaar gepresenteerde Werkagenda Waardengedreven Digitalisering (WWD). Speerpunten van de WDD: betere informatievoorziening door een meer proactieve digitale dienstverlening aan burgers bedrijven, overheidsbrede informatieloketten en samenbrengen van verschillende publieke diensten op één platform.
JA21-Kamerlid Joost Eerdmans diende tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen een motie in die de regering oproept in beeld te brengen hoeveel mensen door de toenemende digitalisering negatief geraakt worden en om een plan op te stellen hoe dit kan worden tegengegaan. Want, zo stelde Eerdmans, veel Nederlanders kunnen het tempo van de toenemende digitalisering niet meer bijhouden, met name ouderen en digitaal minder vaardigen treft en dat hierdoor een nieuwe kloof in de samenleving ontstaat. Hij riep de regering op om in beeld te brengen hoeveel mensen door de toenemende digitalisering geraakt worden en om een plan op te stellen hoe dit kan worden tegengegaan.
In de begroting van BZK is eveneens opgenomen dat het kabinet overheden zal stimuleren om (meer) gebruik te maken van de Europese Digitale Identiteit en Wallet. Daaraan wordt momenteel hard gewerkt, ook in Nederland. In 2025 zou de Wallet in de gehele EU volwaardig te gebruiken moeten zijn. Lees hierover ook een artikel uit de vorige nieuwsbrief.
Europese verordeningen en verdere uitrol WDO 2024 staat ook in het teken van de implementatie van de zogeheten Digital Services Act (DSA). Dit zal van meerdere ministeries, waaronder BZK, EZK en JenV de nodige organisatorische voorbereidingen en aanpassingen vergen. Deze Europese DSA moet onder meer gaan bijdragen aan meer veiligheid en privacy in het digitale domein, waarbij fundamentele rechten van gebruikers worden beschermd. Verder worden online kinderrechten versterkt door de (door)ontwikkeling van richtlijnen voor ontwikkelaars (Kinderrechten Impact Assessment, Gamewijzer en Code Kinderrechten Online). Ook wordt, mede in het licht van de Europese AI-act, uitvoering gegeven aan een visie en strategie voor de omgang met Generatieve AI.
Het kabinet benadrukt dat de overheid als digitale partner het goede voorbeeld moet geven. Daarom werkt het, conform de enkele jaren geleden aangenomen Wet Digitale Overheid (WDO), aan dienstverlening die recht doet aan de behoeften en persoonlijke omstandigheden van burgers. Hoe? Bijvoorbeeld door in te zetten op verdere standaardisering van overheidsdienstverlening via een Generieke Digitale Infrastructuur (GDI), waaronder het Stelsel Toegang, dat de veiligheid van inloggen bij overheidsdiensten naar een hoger niveau moet tillen.
Het Federatief Datastelsel moet intussen zorgen dat overheden vanuit verschillende ketens en sectoren straks makkelijker data met elkaar kunnen delen. Op al deze vlakken moet de overheid ook rekening houden met de Single Digital Gateway (SDG), een Europese verordening die ertoe moet leiden dat EU-burgers en -bedrijven makkelijk betrouwbare informatie kunnen vinden over (grensoverschrijdende) overheidsdiensten, -producten en -procedures in alle lidstaten. Ook daarin gaat zit overheden op verschillende niveaus in Nederland nog altijd veel werk.
Tot slot is er ook nog de I-strategie Rijk 2021-2025, nog zo’n veelomvattend traject dat de Rijksoverheid momenteel implementeert. Een interessant onderdeel van de I-strategie waarmee het Rijk in 2024 blijkens de begroting verder aan de slag gaat is het scherper meenemen van security-by-design en andere standaarden bij inkooptrajecten van de overheid.
Gaan de WDD en Digitale Wallet impact maken in 2024? De vele verordeningen, richtlijnen, wetten en voornemens waar Nederland in 2024 uitvoering aan moet geven maken wel duidelijk: de overheid heeft de handen vol aan digitalisering, niet in de laatste plaats de digitalisering van de eigen dienstverlening. De Wet Digitale Overheid en de I-strategie Rijk zijn al langer lopende trajecten, die niettemin ook voor de komende jaren weer grote opgaven meebrengen. Specifiek in 2024 wordt het interessant om te volgen hoe de Werkagenda Waardengedreven Digitalisering van staatssecretaris Alexandra van Huffelen zich gaat ontvouwen, terwijl ook de EU Digitale Wallet zich snel zal aandienen. Wordt vervolgd.
Bestrijd ‘loketmoeheid’ met mensgerichte dienstverlening
